ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ
Οι συζητήσεις περί πολιτισμού δεν έχουν συγκεκριμένο αντικείμενο. Είναι μάλλον μια αφορμή για κριτική περιδιάβαση στο ιστορικό παρόν, κοινωνικό και πολιτικό, για καταγραφή τάσεων, αξιών, αρχών και συνηθειών, για ό,τι μπορεί να οδηγήσει μια χώρα ασφαλέστερα στην επόμενη μέρα. Χθες το μεσημέρι, στη Συνάντηση της Αθήνας «Τολμήστε για τη Δημοκρατία», στο Μέγαρο Μουσικής, δύο συγγραφείς, ο Πέτρος Μάρκαρης και ο Τάκης Θεοδωρόπουλος μαζί με έναν πανεπιστημιακό, τον Δημήτρη Δημητράκο, ανέλαβαν να απαντήσουν στο ερώτημα αν είναι «ο πολιτισμός το τελευταίο οχυρό της Δημοκρατίας που κινδυνεύει».
Οι ομιλητές συναίνεσαν ότι ο «πολιτικός λόγος βρίσκεται σε απίσχναση, σε μια εποχή που κυριαρχούν η οικονομία και οι αγορές». Για τον Τ. Θεοδωρόπουλο ενώ «μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι κλασικές σπουδές ήταν διαβατήριο για τη δημόσια διοίκηση, σήμερα είναι για την ανεργία». Ο κ. Δημητράκος έφερε στην αίθουσα την καθοριστική παράμετρο του Διαδικτύου και του ψηφιακού τοπίου που οδηγεί σ’ έναν «παγκόσμιο πολιτισμό», ο κ. Μάρκαρης αντέτεινε ότι αν εκλείψει η διαφορετικότητα η εικόνα θα είναι εφιαλτική, θέτοντας το καίριο ερώτημα: «Μπορεί να παρέμβει ο πολιτισμός για να διαμορφώσει μια άλλη πραγματικότητα; Κι αν δεν μπορεί, τι σημαίνει;».
Λέξεις όπως εμπιστοσύνη, συνεργατικότητα, νηφαλιότητα, συμμετοχή, παιδεία, αποτελούν τις συντεταγμένες ενός πολιτικού πολιτισμού, όπως τουλάχιστον διαμορφώθηκε και μέσα από τη συζήτηση με το κοινό. Ακούστηκαν πολλά, ενδιαφέροντα και αντιφατικά, ο διάλογος ζυμώθηκε με αναφορές και αναδρομές στο παρελθόν, με παραδείγματα και αφηγήσεις, παραπομπές και επισημάνσεις που αποτελούν τροφή για σκέψη.
Όσο η οικονομία των αγορών οδηγεί σε αδιέξοδο, στεγνώνοντας ζωές και συνειδήσεις, περιθωριοποιώντας πληθυσμούς και χώρες, ενισχύοντας τον ανορθολογισμό και τις ακραίες συμπεριφορές, τόσο ο πολιτισμός ταυτίζεται με την ελπίδα, με την έλευση μιας άλλης, νέας εποχής. Ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά της, πώς ορίζεται ο πολιτισμός με όρους 21ου αιώνα, δεν μπορεί να απαντήσει κανείς με βεβαιότητα. Παρόμοιες συναντήσεις, συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με τους εκάστοτε ομιλητές, βοηθούν να εμπεδώσουμε ότι ο πολιτισμός είναι μια πολύ πρακτική υπόθεση. Όπως και η σκέψη, η κρίση, η κατάρτιση, η πολιτική επιλογή. Κι ακόμη κι αν δεν αποτελεί «το τελευταίο οχυρό της δημοκρατίας», μάχεται την ανυδρία κάθε μορφής, που υπόσχεται μόνο τερατογενέσεις.
Οι συζητήσεις περί πολιτισμού δεν έχουν συγκεκριμένο αντικείμενο. Είναι μάλλον μια αφορμή για κριτική περιδιάβαση στο ιστορικό παρόν, κοινωνικό και πολιτικό, για καταγραφή τάσεων, αξιών, αρχών και συνηθειών, για ό,τι μπορεί να οδηγήσει μια χώρα ασφαλέστερα στην επόμενη μέρα. Χθες το μεσημέρι, στη Συνάντηση της Αθήνας «Τολμήστε για τη Δημοκρατία», στο Μέγαρο Μουσικής, δύο συγγραφείς, ο Πέτρος Μάρκαρης και ο Τάκης Θεοδωρόπουλος μαζί με έναν πανεπιστημιακό, τον Δημήτρη Δημητράκο, ανέλαβαν να απαντήσουν στο ερώτημα αν είναι «ο πολιτισμός το τελευταίο οχυρό της Δημοκρατίας που κινδυνεύει».
Οι ομιλητές συναίνεσαν ότι ο «πολιτικός λόγος βρίσκεται σε απίσχναση, σε μια εποχή που κυριαρχούν η οικονομία και οι αγορές». Για τον Τ. Θεοδωρόπουλο ενώ «μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι κλασικές σπουδές ήταν διαβατήριο για τη δημόσια διοίκηση, σήμερα είναι για την ανεργία». Ο κ. Δημητράκος έφερε στην αίθουσα την καθοριστική παράμετρο του Διαδικτύου και του ψηφιακού τοπίου που οδηγεί σ’ έναν «παγκόσμιο πολιτισμό», ο κ. Μάρκαρης αντέτεινε ότι αν εκλείψει η διαφορετικότητα η εικόνα θα είναι εφιαλτική, θέτοντας το καίριο ερώτημα: «Μπορεί να παρέμβει ο πολιτισμός για να διαμορφώσει μια άλλη πραγματικότητα; Κι αν δεν μπορεί, τι σημαίνει;».
Λέξεις όπως εμπιστοσύνη, συνεργατικότητα, νηφαλιότητα, συμμετοχή, παιδεία, αποτελούν τις συντεταγμένες ενός πολιτικού πολιτισμού, όπως τουλάχιστον διαμορφώθηκε και μέσα από τη συζήτηση με το κοινό. Ακούστηκαν πολλά, ενδιαφέροντα και αντιφατικά, ο διάλογος ζυμώθηκε με αναφορές και αναδρομές στο παρελθόν, με παραδείγματα και αφηγήσεις, παραπομπές και επισημάνσεις που αποτελούν τροφή για σκέψη.
Όσο η οικονομία των αγορών οδηγεί σε αδιέξοδο, στεγνώνοντας ζωές και συνειδήσεις, περιθωριοποιώντας πληθυσμούς και χώρες, ενισχύοντας τον ανορθολογισμό και τις ακραίες συμπεριφορές, τόσο ο πολιτισμός ταυτίζεται με την ελπίδα, με την έλευση μιας άλλης, νέας εποχής. Ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά της, πώς ορίζεται ο πολιτισμός με όρους 21ου αιώνα, δεν μπορεί να απαντήσει κανείς με βεβαιότητα. Παρόμοιες συναντήσεις, συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με τους εκάστοτε ομιλητές, βοηθούν να εμπεδώσουμε ότι ο πολιτισμός είναι μια πολύ πρακτική υπόθεση. Όπως και η σκέψη, η κρίση, η κατάρτιση, η πολιτική επιλογή. Κι ακόμη κι αν δεν αποτελεί «το τελευταίο οχυρό της δημοκρατίας», μάχεται την ανυδρία κάθε μορφής, που υπόσχεται μόνο τερατογενέσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου