Ανιστόρητοι και αφελείς

Του Αλέξη Παπαχελά

Μπορεί το πολιτικό σύστημα που μας έφερε εδώ που βρισκόμαστε να μας βγάλει από την κρίση; Ακούω ξανά και ξανά το ίδιο ερώτημα να διατυπώνεται από ανθρώπους που νιώθουν μόνοι και απελπισμένοι ανάμεσα σε δύο πόλους που δεν τους εκπροσωπούν, τον συστημικό-κυβερνητικό πόλο από τη μία και τον αντισυστημικό-αντιμνημονιακό πόλο από την άλλη. Ο πρώτος πόλος τους απωθεί γιατί, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τους θυμίζει το χθες και δίνει την εντύπωση ότι έχει πολλά ανεξόφλητα... γραμμάτια. Ο δεύτερος πόλος τους τρομάζει γιατί πίσω από τη φόρα και την εικόνα του καινούργιου είναι ακόμη πιο χθεσινός και φθαρμένος σε ιδέες και υλικά. Για διαχειριστική ικανότητα και εμπειρία ούτε λόγος.
Όμως, η Ιστορία επιφυλάσσει διαφορετικούς ρόλους στον κάθε πρωταγωνιστή της. Άλλος παίζει τον ρόλο του αναγεννητή μιας χώρας, άλλος λειτουργεί ως καταλύτης για αλλαγές που έρχονται και άλλος διαχειρίζεται μεταβατικά μια πολύ δύσκολη περίοδο.
Αν είχα να διαλέξω, θα έλεγα για τον κ. Σαμαρά και τον κυβερνητικό πόλο πως παίζει με επάρκεια και αρκετή αυταπάρνηση τον τρίτο ρόλο. Η χώρα κρατήθηκε όρθια από το περασμένο καλοκαίρι όταν η παραμονή της στο ευρώ και η κατάρρευση είχαν πλησιάσει απειλητικά. Ο πρωθυπουργός ακολουθεί ένα παλαιοκαραμανλικό στυλ διοίκησης, που τελικά ίσως να είναι απαραίτητο σε μια χώρα όπου δεν δουλεύουν διοίκηση και θεσμοί. Γίνονται πολλά πράγματα σε επίπεδο αλλαγών και νοικοκυρέματος του Δημοσίου. Η χώρα έχει αποκτήσει πάλι αξιοπιστία διεθνώς και το επενδυτικό κλίμα έχει αλλάξει αισθητά.
Πείθει, θα ρωτήσετε τώρα, το κυβερνών σχήμα ότι μπορεί να ξανακτίσει την Ελλάδα και να αφήσει πίσω του τον ιστορικό απόηχο ενός Ελευθερίου Βενιζέλου ή ενός Κωνσταντίνου Καραμανλή; Προφανώς και όχι. Λείπουν το μεγαλόπνοο όραμα, τα νέα αξιόπιστα πρόσωπα, το αναγκαίο αφήγημα και, το κυριότερο, η απόλυτη ρήξη με τις πρακτικές και τις νοοτροπίες του χθες. Δεν είμαι αφελής. Έχοντας διαβάσει Ιστορία ξέρω καλά πως και ο Βενιζέλος και ο Καραμανλής είχαν τις μεγάλες τους αδυναμίες, τις στιγμές φαυλότητος και την εμμονή σε προσωπικές προτιμήσεις και μικροκομματικά παιχνίδια. Κανείς μεγάλος ηγέτης δεν έγινε μεγάλος χωρίς να ξέρει να παίζει μικρά παιχνίδια, από τα οποία πολλάκις εξαρτάται η επιβίωση στην πολιτική. Σήμερα, άλλωστε, μέσα στο τοξικό μιντιακό μας περιβάλλον, ο Βενιζέλος θα κατηγορείτο ότι έχει αυθαίρετο στο Θέρισσο...
Πάντως, σήμερα δεν βλέπω πουθενά στον ορίζοντα ηγέτες που θα μπορούσαν εν δυνάμει να εξελιχθούν σε μεγάλους μεταρρυθμιστές της χώρας. Ο κ. Τσίπρας έκανε μια προσπάθεια να ωριμάσει πολιτικά, αλλά για κάποιον περίεργο λόγο ξανακλείσθηκε στο ιδεολογικό και μικροκομματικό του καβούκι, ίσως και πιο ερμητικά από ό,τι παλαιότερα. Οι διάφορες ιδέες που πέφτουν κατά καιρούς για τον χώρο της Κεντροαριστεράς συνεχίζουν να γίνονται σε σαλόνια με τσάι, όχι στα καφενεία με τσίπουρα και στον πραγματικό κόσμο.
Παρ’ όλα αυτά, σε ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, ίσως πολύ μεγαλύτερο από ό,τι φανταζόμαστε, διαμορφώνεται ένα ιστορικό αίτημα για μια νέα γενιά πολιτικών και ένα νέο αφήγημα. Πολλοί, μάλιστα, από τους ψηφοφόρους της οργής θα εγκατέλειπαν τις σημερινές τους αντισυστημικές προτιμήσεις αν έβλεπαν κάτι καινούργιο, πειστικό και πραγματικά φρέσκο. Πρέπει όμως να είμαστε ρεαλιστές, όσο και αν αυτό μας πληγώνει και μας απογοητεύει. Η χώρα πρέπει να μείνει όρθια και εκείνοι που ενίοτε λένε «άντε να πάνε όλα στον διάολο, να πάμε στον απόλυτο πάτο και βλέπουμε» είναι βαθιά ανιστόρητοι και αφελείς.