Χριστίνα Ταχιάου
Τελευταία φορά που πέρασε συνεργείο την πόρτα του σπιτιού του Εμμανουήλ Κριαρά ήταν το Σάββατο στις 17 του περασμένου Ιουνίου. Είχαμε κανονίσει να μας μιλήσει για να φτιάξουμε βίντεο για «Το Ποτάμι που ακούει».
Ανεβήκαμε στον δεύτερο όροφο της εμβληματικής «πολυκατοικίας των καθηγητών» στην οδό Αγγελάκη. Ανοιχτή η εξώπορτα. «Καλημέρα, εσείς από πού είστε;» ρώτησε η γυναίκα που περιποιούνταν τον καθηγητή, εδώ και χρόνια. «Από το Ποτάμι. Καλά, κλείσατε ραντεβού και με άλλους την ίδια ώρα;» αστειεύτηκα. «Α, ξέρετε, περνούν πολλοί, μας χτυπούν το κουδούνι κι έρχονται να πουν μια καλημέρα στον καθηγητή. Αλλά μας παίρνουν και για συνεντεύξεις συνέχεια, όμως δε δέχομαι κανέναν, μόνο για σας στο Ποτάμι κάναμε εξαίρεση, γιατί σας συμπαθούμε πολύ», είπε.
Ο καθηγητής Κριαράς καθόταν σε μια πολυθρόνα δίπλα στο παράθυρο. Με το βάρος των 108 του ετών, μιλούσε με δυσκολία. «Μιλάτε δυνατά, σας παρακαλώ. Ξέρετε, δεν ακούω καθόλου καλά», μας είπε. Δέχτηκε να γυρίσουμε και να ξαναγυρίσουμε το βίντεο, απάντησε σε όλα όσα τον ρωτήσαμε, αν κι από την αρχή μας είχε προειδοποιήσει: «Κουράζομαι εύκολα». Δεν έβγαινε από το σπίτι καθόλου, δυσκολευόταν στην κίνηση, διάβαζε εφημερίδα για να ενημερώνεται, δεν είχε υπολογιστή, δεν τον συμπαθούσε.
Δύσκολο να μιλήσει κάποιος για τον Εμμανουήλ Κριαρά, για μια ζωή τόσο γεμάτη, τόσο αφοσιωμένη, τόσο συνεπή. «Και πώς παίρνεις όρκο ότι ήταν συνεπής η ζωή του;» θα ρωτήσει κάποιος.
Θα σου πω πώς παίρνω όρκο: είδα το σπίτι του. Και το σπίτι ενός ανθρώπου αποκαλύπτει πολλά για τον χαρακτήρα και τη ζωή του. Το σπίτι του Εμμανουήλ Κριαρά είναι ένα από τα πιο λιτά σπίτια που έχω δει ποτέ. Πρέπει να είναι ένα από τα πιο λιτά σπίτια που υπάρχουν στην Ελλάδα. Είχε μόνο τα απαραίτητα για έναν άνθρωπο στον οποίο κυρίαρχη ανάγκη είναι η καλλιέργεια του πνεύματος. Πολλά βιβλία, απλά έπιπλα, λίγοι πίνακες, παλαιομοδίτικα μπιμπελό, φωτογραφίες –κυρίως της γυναίκας του, μερικά αποδεικτικά τιμής στους τοίχους… Αυτά ήταν όλα.
Στο σπίτι του Εμμανουήλ Κριαρά δεν είχε γίνει καμιά ανακαίνιση από τότε που χτίστηκε η πολυκατοικία της δεκαετίας του ’60. Το ίδιο μωσαϊκό, η ίδια διαρρύθμιση από τότε, που οι ανάγκες της εποχής υπαγόρευαν διαδρόμους, χωλ, μικρότερα δωμάτια, τοίχους και πολλές πόρτες. Ούτε ενιαία κουζίνα – σαλόνι, ούτε πάσα σερβιρίσματος, ούτε τραπεζαρία πολυτελείας, ούτε τζάκι και περίεργες γωνιές, ούτε ηχοσυστήματα, πελώριες οθόνες και γιγαντιαίες τηλεοράσεις.
Απλότητα, λιτότητα, ζωή χωρίς πολυτέλεια, γρανιτένια πατώματα, ξύλινα υπερυψωμένα ντεκ, τζακούζι και ανάκλιντρα. Χωρίς τίποτε περιττό. Ένα σπίτι που η συντριπτική πλειοψηφία ημών, στην προ κρίσης εποχή, θα περιφρονούσε και θα χλεύαζε. Με έπιπλα που, ακόμη και στην εποχή τους, θα θεωρούνταν «όχι κάτι το σπουδαίο». Το πνεύμα, τελικά, δε χρειάζεται τις ανέσεις για να ανθίζει αιωνίως.
Διαβάζω ξανά μια συνέντευξη του Εμμανουήλ Κριαρά στον Κώστα Μπλιάτκα, για το περιοδικό «Θεσσαλονικέων Πόλις», τεύχος 30/7/2009. Στην ερώτηση σχετικά με το μυστικό της μακροβιότητάς του, απαντά:
«Καλή γυναίκα κι όχι καλό φαΐ. Λέω, αν ευτυχήσετε στη ζωή σας κι έχετε καλό σύντροφο, όπως εγώ ευτύχησα και το λέω και καμαρώνω, είναι βασικό για την επιτυχία στη ζωή σας. Γιατί δεν έχετε γκρίνια αλλά αντίθετα έχετε ένα σύντροφο που σας βοηθάει, που καταλαβαίνει τον πόνο σας, την ευτυχία σας. Ζείτε άνετα κι ευτυχισμένα. Το καλό φαΐ είναι γνωστό ότι είναι ευχάριστο, αλλά δεν ωφελεί πάντα. Γι' αυτό λέω όχι καλό φαΐ. Κάνε οικονομία στο φαγητό. Η δίαιτά σου να είναι λογική. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν θα φάμε κι από τούτο κι από εκείνο. Αλλά η προσπάθεια να είναι συνεχής».
Το σπίτι του είναι η απόδειξη ότι το εννοούσε.
Καλό ταξίδι.
Τελευταία φορά που πέρασε συνεργείο την πόρτα του σπιτιού του Εμμανουήλ Κριαρά ήταν το Σάββατο στις 17 του περασμένου Ιουνίου. Είχαμε κανονίσει να μας μιλήσει για να φτιάξουμε βίντεο για «Το Ποτάμι που ακούει».
Ανεβήκαμε στον δεύτερο όροφο της εμβληματικής «πολυκατοικίας των καθηγητών» στην οδό Αγγελάκη. Ανοιχτή η εξώπορτα. «Καλημέρα, εσείς από πού είστε;» ρώτησε η γυναίκα που περιποιούνταν τον καθηγητή, εδώ και χρόνια. «Από το Ποτάμι. Καλά, κλείσατε ραντεβού και με άλλους την ίδια ώρα;» αστειεύτηκα. «Α, ξέρετε, περνούν πολλοί, μας χτυπούν το κουδούνι κι έρχονται να πουν μια καλημέρα στον καθηγητή. Αλλά μας παίρνουν και για συνεντεύξεις συνέχεια, όμως δε δέχομαι κανέναν, μόνο για σας στο Ποτάμι κάναμε εξαίρεση, γιατί σας συμπαθούμε πολύ», είπε.
Ο καθηγητής Κριαράς καθόταν σε μια πολυθρόνα δίπλα στο παράθυρο. Με το βάρος των 108 του ετών, μιλούσε με δυσκολία. «Μιλάτε δυνατά, σας παρακαλώ. Ξέρετε, δεν ακούω καθόλου καλά», μας είπε. Δέχτηκε να γυρίσουμε και να ξαναγυρίσουμε το βίντεο, απάντησε σε όλα όσα τον ρωτήσαμε, αν κι από την αρχή μας είχε προειδοποιήσει: «Κουράζομαι εύκολα». Δεν έβγαινε από το σπίτι καθόλου, δυσκολευόταν στην κίνηση, διάβαζε εφημερίδα για να ενημερώνεται, δεν είχε υπολογιστή, δεν τον συμπαθούσε.
Δύσκολο να μιλήσει κάποιος για τον Εμμανουήλ Κριαρά, για μια ζωή τόσο γεμάτη, τόσο αφοσιωμένη, τόσο συνεπή. «Και πώς παίρνεις όρκο ότι ήταν συνεπής η ζωή του;» θα ρωτήσει κάποιος.
Θα σου πω πώς παίρνω όρκο: είδα το σπίτι του. Και το σπίτι ενός ανθρώπου αποκαλύπτει πολλά για τον χαρακτήρα και τη ζωή του. Το σπίτι του Εμμανουήλ Κριαρά είναι ένα από τα πιο λιτά σπίτια που έχω δει ποτέ. Πρέπει να είναι ένα από τα πιο λιτά σπίτια που υπάρχουν στην Ελλάδα. Είχε μόνο τα απαραίτητα για έναν άνθρωπο στον οποίο κυρίαρχη ανάγκη είναι η καλλιέργεια του πνεύματος. Πολλά βιβλία, απλά έπιπλα, λίγοι πίνακες, παλαιομοδίτικα μπιμπελό, φωτογραφίες –κυρίως της γυναίκας του, μερικά αποδεικτικά τιμής στους τοίχους… Αυτά ήταν όλα.
Στο σπίτι του Εμμανουήλ Κριαρά δεν είχε γίνει καμιά ανακαίνιση από τότε που χτίστηκε η πολυκατοικία της δεκαετίας του ’60. Το ίδιο μωσαϊκό, η ίδια διαρρύθμιση από τότε, που οι ανάγκες της εποχής υπαγόρευαν διαδρόμους, χωλ, μικρότερα δωμάτια, τοίχους και πολλές πόρτες. Ούτε ενιαία κουζίνα – σαλόνι, ούτε πάσα σερβιρίσματος, ούτε τραπεζαρία πολυτελείας, ούτε τζάκι και περίεργες γωνιές, ούτε ηχοσυστήματα, πελώριες οθόνες και γιγαντιαίες τηλεοράσεις.
Απλότητα, λιτότητα, ζωή χωρίς πολυτέλεια, γρανιτένια πατώματα, ξύλινα υπερυψωμένα ντεκ, τζακούζι και ανάκλιντρα. Χωρίς τίποτε περιττό. Ένα σπίτι που η συντριπτική πλειοψηφία ημών, στην προ κρίσης εποχή, θα περιφρονούσε και θα χλεύαζε. Με έπιπλα που, ακόμη και στην εποχή τους, θα θεωρούνταν «όχι κάτι το σπουδαίο». Το πνεύμα, τελικά, δε χρειάζεται τις ανέσεις για να ανθίζει αιωνίως.
Διαβάζω ξανά μια συνέντευξη του Εμμανουήλ Κριαρά στον Κώστα Μπλιάτκα, για το περιοδικό «Θεσσαλονικέων Πόλις», τεύχος 30/7/2009. Στην ερώτηση σχετικά με το μυστικό της μακροβιότητάς του, απαντά:
«Καλή γυναίκα κι όχι καλό φαΐ. Λέω, αν ευτυχήσετε στη ζωή σας κι έχετε καλό σύντροφο, όπως εγώ ευτύχησα και το λέω και καμαρώνω, είναι βασικό για την επιτυχία στη ζωή σας. Γιατί δεν έχετε γκρίνια αλλά αντίθετα έχετε ένα σύντροφο που σας βοηθάει, που καταλαβαίνει τον πόνο σας, την ευτυχία σας. Ζείτε άνετα κι ευτυχισμένα. Το καλό φαΐ είναι γνωστό ότι είναι ευχάριστο, αλλά δεν ωφελεί πάντα. Γι' αυτό λέω όχι καλό φαΐ. Κάνε οικονομία στο φαγητό. Η δίαιτά σου να είναι λογική. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν θα φάμε κι από τούτο κι από εκείνο. Αλλά η προσπάθεια να είναι συνεχής».
Το σπίτι του είναι η απόδειξη ότι το εννοούσε.
Καλό ταξίδι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου