ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
Θα έβαζα ένα μεγάλο στοίχημα για το τι θα είχε συμβεί αν ο πρωθυπουργός είχε χειρισθεί τη διαπραγμάτευση με διαφορετικό τρόπο. Και αυτό, γιατί είμαι βέβαιος ότι θα είχε πετύχει μια εξαιρετική συμφωνία για τον ίδιο, αλλά το κυριότερο, και τη χώρα. Το κλίμα στην Ευρώπη είχε αλλάξει θεαματικά στις 25 Ιανουαρίου. Υπήρχε η κοινή αποδοχή πως η πολιτική της λιτότητας είχε παρατραβήξει και γι’ αυτό κάμφθηκαν οι γερμανικές αντιρρήσεις για την ποσοτική χαλάρωση από την ΕΚΤ. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε γίνει αποδεκτός από μεγάλο τμήμα των ακαδημαϊκών ελίτ και των διεθνών οργανισμών ως μία πολιτική δύναμη που θα μπορούσε να προχωρήσει σε γενναίες μεταρρυθμίσεις, λειτουργώντας και ως καταλύτης για ένα μπιγκ μπανγκ του πολιτικού συστήματος. Οι ΗΠΑ έβλεπαν θετικά την εξέλιξη και ήταν διατεθειμένες να στηρίξουν τη νέα κυβέρνηση. Ακόμη και οι «σκληροί» σε Βερολίνο και Βρυξέλλες είχαν καταλάβει, με μεγάλη καθυστέρηση, ότι το μοντέλο της τρόικας δεν μπορούσε να συνεχισθεί. Όλα ήταν έτοιμα για μια ρεαλιστική συμφωνία στη βάση του 70-30, της υλοποίησης του 70% του email Χαρδούβελη, με αντάλλαγμα την εκμηδένιση των στόχων για πρωτογενές πλεόνασμα και την αποδοχή τμήματος του προγράμματος της Θεσσαλονίκης. Αυτό που χρειαζόταν ήταν μία, μεγάλη όντως, υποχώρηση της κυβέρνησης σε έναν κρίσιμο τομέα, όπως το ασφαλιστικό. Δεν θα ήταν εύκολη υπόθεση ασφαλώς. Οταν έχεις καταφερθεί κατά κάθε ισχυρού παίκτη στην Ευρώπη, λογικό είναι να χρειάζεται μια περίοδος ανακωχής και οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Ολοι, όμως, ήλπιζαν ότι ο κ. Τσίπρας θα είχε τα ηγετικά προσόντα να πάρει γρήγορα πάνω του τη διαπραγμάτευση και τον συμβιβασμό.
Πολλά πήγαν όμως στραβά από τότε. Η νέα κυβέρνηση έχασε πολλούς φίλους στην Ευρώπη, λόγω των φιλορωσικών ανοιγμάτων και μιας ημιεθνικιστικής ρητορείας που υιοθετήθηκε από τα στελέχη της. Να σημειώσουμε ότι στην πράξη οι χειρισμοί ήταν πολύ προσεκτικοί, αναπτύχθηκε όμως μια παραφιλολογία εσωτερικής κατανάλωσης που έκανε ζημιά στην Ευρώπη. Στον δρόμο χάθηκαν και οι Αμερικανοί λόγω Ξηρού, ανοιγμάτων στη Μόσχα και των συνεχών διαρροών περί ταύτισης απόψεων Αθήνας - Ουάσιγκτον που εξόργισαν μέχρι και τον Λευκό Οίκο. Παίκτες σε θέσεις-κλειδιά, όπως ο κ. Γιουνκέρ, έχασαν την εμπιστοσύνη τους γιατί κάθε φορά που επιχειρούσαν να μεσολαβήσουν για μια λογική συμφωνία, έβλεπαν τις λεπτομέρειες την επομένη στον Τύπο. Αλλοι, όπως ο κ. Ντράγκι, βρέθηκαν προσωπικά στο στόχαστρο επιθέσεων που ξενίζουν εκτός ελληνικών συνόρων.
Το μεγαλύτερο λάθος του κ. Τσίπρα ήταν ότι σαγηνεύθηκε από την μεγάλη απήχηση που είχε στην κοινή γνώμη η άποψη ότι «επιτέλους τους τα λέμε στα μούτρα». Καλό ήταν αυτό για τον ίδιο από πλευράς δημοσκοπήσεων. Ωστόσο, υπονόμευσε πλήρως τη διαπραγματευτική ισχύ της χώρας. Όταν μιλάμε για τα συμφέροντα της Ελλάδας είναι καλό να θυμόμαστε πάντοτε ότι εθνικώς συμφέρον είναι ό,τι αποφέρει απτά οφέλη στη χώρα και όχι απαραίτητα ό,τι εκτινάσσει τη δημοτικότητα ενός πολιτικού.
Βρεθήκαμε πολύ μακριά από όλους τους εταίρους μας, με αποκορύφωμα τη Ρίγα όπου το σκορ ήταν 18-1. Μας έμειναν μερικοί διανοούμενοι και μια περιθωριακή ευρωπαϊκή αριστερά, χωρίς ιδιαίτερη επιρροή. Οσο για την Ευρώπη, που αναμενόταν να αλλάξει ακολουθώντας τον δρόμο που άνοιξε ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν άλλαξε, όπως δείχνει η περίπτωση του Podemos. Το στρατήγημα ότι αν αντέξουμε μέχρι το φθινόπωρο θα έλθουν φίλιες δυνάμεις στην εξουσία δεν επαληθεύθηκε.
Στο μεταξύ τα δημόσια ταμεία άδειασαν, η οικονομία βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού και βρισκόμαστε στο σημείο μηδέν όπου για να μπορέσουμε να λειτουργούμε ως κράτος θα χρειασθούμε ευρωπαϊκά λεφτά και νέο μνημόνιο. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να ξαναφτιαχτούν γέφυρες που γκρεμίστηκαν, να κερδηθούν σύμμαχοι που δεν θέλουν να ακούσουν για εμάς και να αλλάξει ριζικά πορεία ο κ. Τσίπρας και στα λόγια και στα έργα.
'Ολο αυτό θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί αν την επομένη των εκλογών είχε μιλήσει τη γλώσσα της αλήθειας στον λαό και προχωρούσε σε έναν έντιμο συμβιβασμό με τους έξω. Τώρα κάθε μέρα που περνάει ο συμβιβασμός γίνεται πολύ πιο δύσκολος και η ρήξη πιο επικίνδυνη. Και σίγουρα το καλύτερο deal που μπορεί να εξασφαλίσει σήμερα θα είναι πολύ χειρότερο από το deal που θα είχε πάρει αν... το είχε πάει αλλιώς.
Θα έβαζα ένα μεγάλο στοίχημα για το τι θα είχε συμβεί αν ο πρωθυπουργός είχε χειρισθεί τη διαπραγμάτευση με διαφορετικό τρόπο. Και αυτό, γιατί είμαι βέβαιος ότι θα είχε πετύχει μια εξαιρετική συμφωνία για τον ίδιο, αλλά το κυριότερο, και τη χώρα. Το κλίμα στην Ευρώπη είχε αλλάξει θεαματικά στις 25 Ιανουαρίου. Υπήρχε η κοινή αποδοχή πως η πολιτική της λιτότητας είχε παρατραβήξει και γι’ αυτό κάμφθηκαν οι γερμανικές αντιρρήσεις για την ποσοτική χαλάρωση από την ΕΚΤ. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε γίνει αποδεκτός από μεγάλο τμήμα των ακαδημαϊκών ελίτ και των διεθνών οργανισμών ως μία πολιτική δύναμη που θα μπορούσε να προχωρήσει σε γενναίες μεταρρυθμίσεις, λειτουργώντας και ως καταλύτης για ένα μπιγκ μπανγκ του πολιτικού συστήματος. Οι ΗΠΑ έβλεπαν θετικά την εξέλιξη και ήταν διατεθειμένες να στηρίξουν τη νέα κυβέρνηση. Ακόμη και οι «σκληροί» σε Βερολίνο και Βρυξέλλες είχαν καταλάβει, με μεγάλη καθυστέρηση, ότι το μοντέλο της τρόικας δεν μπορούσε να συνεχισθεί. Όλα ήταν έτοιμα για μια ρεαλιστική συμφωνία στη βάση του 70-30, της υλοποίησης του 70% του email Χαρδούβελη, με αντάλλαγμα την εκμηδένιση των στόχων για πρωτογενές πλεόνασμα και την αποδοχή τμήματος του προγράμματος της Θεσσαλονίκης. Αυτό που χρειαζόταν ήταν μία, μεγάλη όντως, υποχώρηση της κυβέρνησης σε έναν κρίσιμο τομέα, όπως το ασφαλιστικό. Δεν θα ήταν εύκολη υπόθεση ασφαλώς. Οταν έχεις καταφερθεί κατά κάθε ισχυρού παίκτη στην Ευρώπη, λογικό είναι να χρειάζεται μια περίοδος ανακωχής και οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Ολοι, όμως, ήλπιζαν ότι ο κ. Τσίπρας θα είχε τα ηγετικά προσόντα να πάρει γρήγορα πάνω του τη διαπραγμάτευση και τον συμβιβασμό.
Πολλά πήγαν όμως στραβά από τότε. Η νέα κυβέρνηση έχασε πολλούς φίλους στην Ευρώπη, λόγω των φιλορωσικών ανοιγμάτων και μιας ημιεθνικιστικής ρητορείας που υιοθετήθηκε από τα στελέχη της. Να σημειώσουμε ότι στην πράξη οι χειρισμοί ήταν πολύ προσεκτικοί, αναπτύχθηκε όμως μια παραφιλολογία εσωτερικής κατανάλωσης που έκανε ζημιά στην Ευρώπη. Στον δρόμο χάθηκαν και οι Αμερικανοί λόγω Ξηρού, ανοιγμάτων στη Μόσχα και των συνεχών διαρροών περί ταύτισης απόψεων Αθήνας - Ουάσιγκτον που εξόργισαν μέχρι και τον Λευκό Οίκο. Παίκτες σε θέσεις-κλειδιά, όπως ο κ. Γιουνκέρ, έχασαν την εμπιστοσύνη τους γιατί κάθε φορά που επιχειρούσαν να μεσολαβήσουν για μια λογική συμφωνία, έβλεπαν τις λεπτομέρειες την επομένη στον Τύπο. Αλλοι, όπως ο κ. Ντράγκι, βρέθηκαν προσωπικά στο στόχαστρο επιθέσεων που ξενίζουν εκτός ελληνικών συνόρων.
Το μεγαλύτερο λάθος του κ. Τσίπρα ήταν ότι σαγηνεύθηκε από την μεγάλη απήχηση που είχε στην κοινή γνώμη η άποψη ότι «επιτέλους τους τα λέμε στα μούτρα». Καλό ήταν αυτό για τον ίδιο από πλευράς δημοσκοπήσεων. Ωστόσο, υπονόμευσε πλήρως τη διαπραγματευτική ισχύ της χώρας. Όταν μιλάμε για τα συμφέροντα της Ελλάδας είναι καλό να θυμόμαστε πάντοτε ότι εθνικώς συμφέρον είναι ό,τι αποφέρει απτά οφέλη στη χώρα και όχι απαραίτητα ό,τι εκτινάσσει τη δημοτικότητα ενός πολιτικού.
Βρεθήκαμε πολύ μακριά από όλους τους εταίρους μας, με αποκορύφωμα τη Ρίγα όπου το σκορ ήταν 18-1. Μας έμειναν μερικοί διανοούμενοι και μια περιθωριακή ευρωπαϊκή αριστερά, χωρίς ιδιαίτερη επιρροή. Οσο για την Ευρώπη, που αναμενόταν να αλλάξει ακολουθώντας τον δρόμο που άνοιξε ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν άλλαξε, όπως δείχνει η περίπτωση του Podemos. Το στρατήγημα ότι αν αντέξουμε μέχρι το φθινόπωρο θα έλθουν φίλιες δυνάμεις στην εξουσία δεν επαληθεύθηκε.
Στο μεταξύ τα δημόσια ταμεία άδειασαν, η οικονομία βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού και βρισκόμαστε στο σημείο μηδέν όπου για να μπορέσουμε να λειτουργούμε ως κράτος θα χρειασθούμε ευρωπαϊκά λεφτά και νέο μνημόνιο. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να ξαναφτιαχτούν γέφυρες που γκρεμίστηκαν, να κερδηθούν σύμμαχοι που δεν θέλουν να ακούσουν για εμάς και να αλλάξει ριζικά πορεία ο κ. Τσίπρας και στα λόγια και στα έργα.
'Ολο αυτό θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί αν την επομένη των εκλογών είχε μιλήσει τη γλώσσα της αλήθειας στον λαό και προχωρούσε σε έναν έντιμο συμβιβασμό με τους έξω. Τώρα κάθε μέρα που περνάει ο συμβιβασμός γίνεται πολύ πιο δύσκολος και η ρήξη πιο επικίνδυνη. Και σίγουρα το καλύτερο deal που μπορεί να εξασφαλίσει σήμερα θα είναι πολύ χειρότερο από το deal που θα είχε πάρει αν... το είχε πάει αλλιώς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου