Το δύσκολο σταυροδρόμι

Του Αλέξη Παπαχελά Έχουμε μεγαλώσει με πολλά παραμύθια σε αυτόν τον τόπο, τα οποία βλέπουμε να καταρρέουν ένα ένα. Είχαμε, για παράδειγμα, μάθει πως οι μεγάλες δυνάμεις χωρίζονται σε «εχθρούς της Ελλάδος» και «φιλέλληνες». Δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε πως στην παγκόσμια σκηνή δεν υπάρχουν εχθροί και φίλοι, αλλά απλώς και μόνο συμφέροντα. Πέρασε η εποχή του ρομαντικού φιλελληνισμού, που έκανε Ευρωπαίους διανοούμενους και αριστοκράτες, εθελοντές στον αγώνα της δικής μας ανεξαρτησίας. Οι «μεγάλοι» μετρούν τα συμφέροντά τους και αναλόγως πράττουν. Οι Αμερικανοί γίνονται φίλοι μας όταν ανησυχούν για τη γερμανική εμμονή στη συνταγή λιτότητας. Οι Ρώσοι βάζουν στη ζυγαριά τα συμφέροντά τους με την Τουρκία, τη Γερμανία και όποιον άλλον, και κατόπιν αποφασίζουν. Έχει τεράστια σημασία να εκτιμούμε πάντοτε τη διεθνή συγκυρία με βάση τα πραγματικά δεδομένα και όχι το πώς θα θέλαμε ή ευχόμαστε να έχουν τα πράγματα. Η Ελλάδα μεγάλωσε και μεγαλούργησε όποτε συνδύασε τη γενναιότητα με τη σωστή ανάγνωση των διεθνών ισορροπιών. Όποτε παρασυρθήκαμε από λανθασμένες εκτιμήσεις, όπως στην περίπτωση της Σμύρνης, την... πατήσαμε. Κινδυνεύουμε και τώρα να παρασυρθούμε από μια αυτάρεσκη υπερεκτίμηση της ισχύος μας, είτε γιατί κάποιοι μας φούσκωσαν τα μυαλά για τις ποσότητες φυσικού αερίου που κρύβουν οι θάλασσές μας είτε γιατί κάποιοι φαντάζονται ένα γεωπολιτικό μπρα ντε φερ, που δήθεν μας αφορά. Βρισκόμαστε σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι. Όλοι μας θα θέλαμε να φωνάξουμε ένα «όχι» στην τρόικα και σε όποιον άλλον θεωρούμε υπεύθυνο για τα δεινά μας. Είναι όντως ντροπή για μια χώρα να παραδιοικείται από την τρόικα. Ας κοιταχτούμε όμως καλά στον καθρέφτη και ας αποφασίσουμε αν το σημερινό πολιτικό-συνδικαλιστικό «σύστημα», ανεξαρτήτως ιδεολογιών, είναι ικανό να διοικήσει νοσοκομεία, να διαχειρισθεί τα σκουπίδια ή να βοηθήσει ουσιαστικά την ανάπτυξη. Το συναίσθημα και η κουλτούρα μας έχουν μυθοποιήσει το «όχι». Πρέπει όμως να είμαστε σοβαροί, ψύχραιμοι, αποφασιστικοί. Το «όχι» δεν απαιτεί απλώς κότσια. Επιβάλλει επαγγελματισμό, οργάνωση, σχέδιο, πραγματισμό. Απαιτεί πάνω απ’ όλα μια ηγεσία που έχει ένα απτό σχέδιο ανασυγκρότησης της χώρας και τους ανθρώπους για να το εκτελέσουν, όσο επώδυνο και αν είναι. Πού είναι αυτό το σχέδιο, πού είναι αυτοί οι άνθρωποι; Η Κύπρος μάς έδειξε με τον πιο ανάγλυφο τρόπο τι μπορεί να συμβεί στην «τέλεια καταιγίδα», όταν το «όχι» δεν συνοδεύεται από ένα πραγματικό σχέδιο Β και βασίζεται σε λάθος ανάγνωση των διεθνών δεδομένων. Προφανώς, η φωνή της λογικής και του κοινού νου αποτελεί μια οικτρή μειοψηφία αυτές τις ώρες. Οι τελάληδες του λαϊκισμού και του κίβδηλου καταστροφικού πατριωτισμού έχουν πέραση σε έναν λαό που δοκιμάζεται και υποφέρει. Υπόσχονται μαγικές λύσεις, φανταστικές στρατηγικές συμμαχίες, πηγάδια με πετρέλαιο χωρίς πάτο. Από την άλλη, οι πολίτες βλέπουν πια τι γίνεται γύρω τους, πόσο υποφέρουν άλλες χώρες του Νότου, τι τραβάει η Κύπρος. Καταλαβαίνουν ότι δεν πρόκειται για μια γιγαντιαία συνωμοσία με στόχο μόνο την Ελλάδα. Θα αντέξουν όμως για πολύ ακόμη χωρίς να βλέπουν δυνατό φως, έστω κάπου στο βάθος;